Nghệ thuật cắm hoa Ikebana: Khám phá vẻ đẹp tinh tế của văn hóa Nhật Bản

Nghệ thuật cắm hoa Ikebana đã trở thành một biểu tượng văn hóa đặc trưng của Nhật Bản, thu hút sự quan tâm của đông đảo người yêu hoa trên toàn thế giới. Khác với những kiểu cắm hoa thông thường, Ikebana không chỉ đơn thuần là việc sắp xếp hoa lá, mà còn là một nghệ thuật tinh tế, thể hiện sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên. Bài viết này sẽ đưa bạn vào hành trình khám phá vẻ đẹp độc đáo và ý nghĩa sâu sắc của nghệ thuật cắm hoa Ikebana.

Nghệ thuật cắm hoa Ikebana mang đậm nét văn hóa Nhật Bản. Ảnh: Shozo Sato, Sunamono Ikebana

Cách cắm hoa thanh liễu đẹp cũng mang nhiều nét tương đồng với nghệ thuật Ikebana trong việc chú trọng đến từng chi tiết và tạo nên sự hài hòa trong tổng thể.

Ikebana là gì?

Ikebana chú trọng đến sự cân bằng và hài hòa. Ảnh: Shozo Sato, Freestyle Maple Ikebana

Ikebana (生花) trong tiếng Nhật có nghĩa là “làm cho hoa lá trở nên sống động”. Nghệ thuật cắm hoa này được đánh giá cao về tính tinh tế và nhạy cảm, vượt xa những phương pháp cắm hoa thông thường. Ikebana được xem như một loại hình nghệ thuật ngang hàng với hội họa và điêu khắc.

Lịch sử hình thành và phát triển của Ikebana

Sự phát triển của Ikebana gắn liền với lịch sử và văn hóa Nhật Bản. Ảnh: Shozo Sato, Sunamono Rikka and Dozuka Rikka

Ikebana xuất hiện từ thế kỷ thứ VII, cùng với sự du nhập của Phật giáo từ Trung Quốc vào Nhật Bản. Ban đầu, Ikebana là nghi thức dâng hoa cúng Phật. Qua thời gian, nghệ thuật này dần phát triển và trở nên tinh vi, phức tạp hơn.

Vào thời Heian (thế kỷ VIII – XII), người Nhật thường kết hợp thơ ca với Ikebana để bày tỏ lòng ngưỡng mộ và tình cảm.

Đến thế kỷ XIV, với sự lớn mạnh của tầng lớp samurai, các lãnh chúa phong kiến đã sáng tạo ra tokonoma – một không gian nhỏ trong nhà để trưng bày áo giáp và các vật trang trí, bao gồm cả bình hoa Ikebana.

Các phong cách Ikebana

Rikka

Rikka là phong cách Ikebana đầu tiên, mang đậm triết lý Phật giáo, với cách cắm cầu kỳ, thể hiện sự lý tưởng hóa thiên đường. Rikka sử dụng hoa để tượng trưng cho vũ trụ, chứ không chỉ đơn thuần là phô bày vẻ đẹp của hoa.

9 thế cắm hoa cơ bản trong Rikka. Ảnh: Shozo Sato, Ikebana Positions

Rikka có 9 thế cắm hoa chính: Shin (núi tâm linh), Uke (sự đón nhận), Hikae (sự chờ đợi), Sho shin (thác nước), Soe (cành nhánh hỗ trợ), Nagashi (suối), Mikoshi (sự quan sát), Do (cơ thể), và Mae oki (phần thân trước).

Seika

Khác với Rikka, Seika là phong cách cắm hoa tự do hơn, còn được gọi là nageire (“nhét vào”). Hoa được cắm một cách tự nhiên, không cần đạo cụ hỗ trợ. Seika chú trọng đến sự thiền định và hợp nhất với vũ trụ.

Seika sử dụng 3 thế cắm hoa chính: shin, soe và uke (taisaki), tạo thành một tam giác không đều.

Hoa cưới linh lan là một lựa chọn tuyệt vời cho những ai yêu thích vẻ đẹp tinh khôi và thanh lịch, phù hợp với phong cách Ikebana.

Moribana

Moribana là phong cách Ikebana hiện đại, phù hợp với không gian sống đương đại. Moribana tạo ra những bình hoa 3 chiều, có thể chiêm ngưỡng từ mọi góc độ.

Ikebana đương đại

Ikebana đương đại vẫn dựa trên nền tảng của Rikka và Seika, nhưng sử dụng thêm các nguyên liệu mới, mang đến sự sáng tạo và phá cách. Hoa tặng cô giáo theo phong cách Ikebana đương đại sẽ là món quà độc đáo và ý nghĩa.

Kỹ thuật cắm hoa Ikebana

Uốn cong cành hoa bằng nhiệt

Uốn cành hoa bằng nhiệt. Ảnh: Shozo Sato, Bamboo Arrangement

Đối với cành cứng, có thể hơ trên lửa để uốn cong theo ý muốn, sau đó nhúng vào nước lạnh để cố định hình dáng.

Tỉa cong cành hoa bằng kéo

Đối với cành giòn, dễ gãy, nên dùng kéo cắt xéo một nửa đường kính cành rồi nhẹ nhàng uốn cong. Nghệ thuật cắm hoa nhật bản chú trọng đến sự tự nhiên và tinh tế trong từng chi tiết.

Dùng dây buộc

Đối với cành rỗng, có thể dùng dây (đồng hoặc kẽm) để cố định hình dáng.

Sử dụng Kenzan (đế ghim cắm hoa)

Kenzan là đế ghim cắm hoa đặc trưng của Ikebana, giúp cố định cành hoa chắc chắn.

Cắm lá đối xứng

Cắm lá đối xứng theo nguyên tắc âm dương. Ảnh: Shozo Sato, Nishu Ike

Cắm lá theo nguyên tắc âm dương, phần rộng (yang) hướng về phía trước, phần hẹp (yin) nằm phía sau. Hoa lay ơn hồng với sắc hồng tươi tắn sẽ là điểm nhấn nổi bật cho bình hoa Ikebana.

Sử dụng bình hoa Ikebana

Bình hoa Ikebana thường thấp và nông, giúp phô bày toàn bộ vẻ đẹp của cành hoa.

Kết luận

Ikebana không chỉ là nghệ thuật cắm hoa mà còn là một nét đẹp văn hóa tinh tế của Nhật Bản, thể hiện sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên. Mỗi bình hoa Ikebana là một tác phẩm nghệ thuật sống động, mang đến vẻ đẹp thanh tao và ý nghĩa sâu sắc.